Ile kosztuje wypadek w magazynie?

W każdym kraju, odpowiednie urzędy lub instytucje, przedstawiają dane statystyczne dotyczące wypadków. Dane zawierają ilości osób poszkodowanych (w tym zabitych), ale także uśrednione dane dotyczące kosztów wypadków. Na ile te dane są miarodajne?

Trudno powiedzieć. Pan i pies mają średnio 3 nogi, a matematyczna wartość oczekiwana rzutu kostką to 3,5. Na ile użyteczna jest taka średnia? Czy szef BHP, chcąc otrzymać większy budżet dla swojego działu, wykorzystując w rozmowach uśrednione wartości finansowe, nie zdyskredytuje tym samym istoty zagadnienia? Być może konkretne obliczenia będą bardziej praktyczne?

Niniejszy artykuł ma użytkowy charakter i zawartymi tutaj danymi, może służyć jako uproszczony kalkulator racjonalności inwestycji w rozwiązania techniczne oraz organizacyjne w obiekcie magazynowym. Autor chciałby tym samym dostarczyć czytelnikowi, wymierne narzędzie oceny kosztu potencjalnego wypadku w jego własnym magazynie.

PRZYPADEK

Aby kalkulacje były miarodajne, posłużyć się należy dobrym materiałem. Bierzemy na warsztat konkretny przypadek, zobrazowany w serwisie youtube.com. Film do przypadku znajduje się na poniższej stronie: https://www.youtube.com/watch?v=XqmDRRZjaeU

Dlaczego ten? Wystarczy wpisać w wyszukiwarkę hasło „Warehouse accident”, a następnie wyświetlić filmy wg ilości wyświetleń. Wybieramy ten najpopularniejszy. Może 9 mln wyświetleń wypadku w magazynie to nie to samo co 5 mld wyświetleń wakacyjnego hitu, ale wziąwszy pod uwagę charakter filmu, taka oglądalność świadczy o dużym zainteresowaniu (międzynarodowego) społeczeństwa takimi zdarzeniami. Dlaczego?

Atrakcyjność filmu jest zdeterminowana połączeniem kilku elementów: spektakularności filmu wynikającej ze zniszczeń, rzadkości występowania takiego zdarzenia i … niestety, ale obecności poszkodowanych. Jedna z wersji omawianego wideo jest komentowana przez zagranicznych, anglojęzycznych dziennikarzy, którzy swoimi komentarzami wykazują totalny brak rozumienia technologii regałowej, a podsumowany śmiechem reportaż nazywają „fail of the day”.

W przedstawionej sytuacji mamy najprawdopodobniej do czynienia z wypadkiem śmiertelnym lub co najmniej bardzo ciężkim i dla rozsądnych ludzi, nie jest to zabawne. Rozważania o bezpieczeństwie sprowadzają się w istocie nie do wskaźników biznesowych, ale do ludzkiego życia i zdrowia. Pokazuje to tym samym istotę obecności człowieka nie tylko w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi czy BHP, ale konkretnie w logistyce.

KALKULACJA WYPADKU

Naszą analizę dzielimy na 4 części: (A) straty majątku, (B) obsługa wypadku, (C) koszty przedsiębiorstwa, (D) odbudowa oraz (E) pozostałe.

STRATY MAJĄTKU

Straty w majątku dzielimy na: straty w samych regałach, straty pieniędzy wynikające z ich instalacji, zniszczenia wózków, straty pieniędzy wynikające z przeprowadzania procesów zakupowych oraz nadzorowania prac, a także ze strat wynikających z wartości zniszczonych towarów.

A1. Straty w regałach.

Wbrew pozorom, wyznaczenie ilości widocznych regałów nie jest takie proste. Ilość zawalonych rzędów wynosi 7, liczba poziomów składowania wynosi 7, ale jaka jest długość rzędów? Znajomość pojęcia perspektywy zbieżnej podpowiada nam, że połowa rzędu wypada przy 9-tej zatoce, ale możemy to sprawdzić jeszcze mając w orężu elementarną wiedzę z fizyki. Przy założeniu prędkości jazdy wózka 6 km/h i 30 sek. jazdy (patrz zegar na dole), otrzymujemy wynik ok. 50 m, co daje nam ok. 18 zatok regałowych o długości 2700mm. W każdej zatoce są 3 stosy palet. Łączna ilość strat to regały dla (7x7x54) 2646 miejsc paletowych. Wartość miejsca paletowego to ok 25 EUR.

A2. Straty wynikające z instalacji regałów.

Z filmu widać, że zawalone regały są częścią większej instalacji, więc obliczenie kosztu również uśrednimy i policzymy 1 EUR za miejsce paletowe.

A3. Zniszczone środki transportu

Na filmie widzimy zaparkowane 2 wózki ręczne oraz 1 wózek z masztem wysuwnym. Dwa pierwsze kosztują niewiele (250 EUR/szt.), ale nieco kłopotliwy jest reach-truck. Dobrej klasy wózki w kolorze żółtym produkuje jeden producent niemiecki oraz dwóch amerykańskich, ale wszyscy znajdują się w pierwszej 10-ce rankingu producentów. Przyjmujemy cenę 30.000 EUR.

A4. Procesy zakupowe

Realizacja każdej inwestycji wymaga konsumpcji określonego czasu pracowników odpowiedzialnych za kontakty z dostawcami i doradcami w celu przygotowania i zrealizowania inwestycji. Dokładna ocena byłaby tutaj zbyt obszerna, ale można uznać, że czas potrzebny na wszystkie czynności zabierze ok. 10 dni roboczych (dla całej instalacji) i jest on niepodzielny. Koszt pracy (nie wynagrodzenie) specjalisty przyjmujemy na poziomie 2500 EUR.

A5. Zniszczone towary

Policzyliśmy, że zawalona część systemu regałowego to 2646 miejsc paletowych. W praktyce, wypełnienie regałów w 100% jest rzadkie (co również powinno uwzględniać się w trakcie projektowania oraz liczenia zapasów), stąd po ocenie wizualnej przyjmujemy wypełnienie na poziomie 0,95. Ilość zniszczonych towarów wyniesie więc 2514 jednostek.

Możliwe, że część dóbr da się odzyskać. Tylko jak to policzyć? Co znajduje się na paletach? Skąd wiadomo, że towar nie uległ całkowitemu zniszczeniu? Jaka jest wartość jednej palety?

Ze zdjęć widać, że na paletach nie stały pralki, ani lodówki. Na zdjęciach przed zawaleniem oraz po zawaleniu widać jakieś butelki. Palety wydają się standardowe (tj. EUR1, 800×1200 mm), a palety zawierają chyba różnego typu opakowania zbiorcze. Na dole ujęcia widać pracowników, którzy prawdopodobnie realizują proces komisjonowania lub konfekcjonowania w strefie składowania (ubrania wiszące na regałach). Zakładamy, że jest to branża FMCG. Wartość jednostki ładunkowej to 2.000 EUR, a my zakładamy, że odzyskamy pełnowartościowy towar dla 10% jednostek, a więc dla 251 palet. Stracie poddajemy więc 2262 jednostki paletowe.

OBSŁUGA WYPADKU

Bardzo ciekawe jest to, że tygodnie czy miesiące pracy zostały utracone w okresie kilkudziesięciu sekund. Ta krótka chwila wywołuje konieczność posprzątania dużego bałaganu. W sytuacji naszego przykładu, idealnie sprawdzają się słowa Pana Profesora Tadeusza Kotarbińskiego, który pisał że „nieporządek robi się sam, o porządek trzeba zadbać”. Może gdyby zadbano o np. podnoszenie świadomości zagrożeń i kwalifikacji zawodowych, nie porządek by się nie zrobił…

B1. Fizyczne usunięcie towarów i wyposażenia

Usuwanie sterty zniszczonych towarów jest nie tylko kłopotliwe w realizacji, ale również trudne w oszacowaniu czasu potrzebnego na realizację tego zadania. Ile tego jest? Na posadzce leży 7 rzędów regałów, z których każdy to ok. 500 m³. Łącznie ok. 3500 m³, leżące na 1000 m² (patrz obliczenia w punkcie B2). Wychodzi nam sterta o wysokości ok. 3,5 m, co wystający 3-sekcyjny maszt wózka wydaje się dodatkowo potwierdzać. Zakładamy, że 10-osobowa ekipa będzie usuwać 200 m³ materiałów każdego dnia, zwalniając tym samym średnio jedyne 60m² powierzchni magazynu. Poza magazynem też muszą być do tego zatrudnieni jacyś ludzie, załóżmy, że 5-ciu. Łącznie mamy 15 osób pracujących przez miesiąc, których koszt zatrudnienia wynosi 2.500 EUR. Do tego koszt pracy urządzeń, w ilości 4 wynajmowanych wózków czołowych elektrycznych (100 EUR/dzień), pracujących ok. 20-25h dziennie (0,5 EUR/h).

Łączne koszty wyniosą więc 37.500 EUR kosztów pracy ludzkiej oraz 3.500 EUR kosztów pracy urządzeń.

B2. Zatrzymanie pracy magazynu

Przerwana praca magazynu nie oznacza, że koszty znikają. Dużą część z nich niestety dalej trzeba ponosić i choć ich wyznaczenie jest bardzo kłopotliwe na podstawie jedynie krótkiego wideo, to jednak uwzględnić to musimy.

Elementy eksploatacyjne są zdeterminowane przez aspekty, których na filmie nie widać. Mamy tu koszty oświetlenia, prądu, utrzymanie sieci, ogrzewanie, licencje, koszty wynajmu sprzętu, a także podatki, ochronę, wywóz nieczystości, sprzątanie obiektu i wiele innych. Najprościej będzie jeśli określimy ogólny koszt eksploatacji magazynu w odniesieniu do 1 m² na poziomie 10 EUR/miesiąc. A jaka jest powierzchnia? Widoczny na ekranie obszar wypadku to ok. 55×17 m. Do obliczeń przyjmujemy, że zamknięty obszar ma wymiary 60x25m co daje powierzchnię 1500 m², a to z kolei zwraca wynik 15.000 EUR.

Wstrzymanie pracy magazynu oznacza brak możliwości przyjmowania zaplanowanych wcześniej dostaw, a przecież niektóre dostawy już jadą, a w przypadku ich nie przyjęcia zablokowany jest samochód lub konieczne jest zmagazynowanie towaru. W przypadku wysyłek, nie możliwe jest teraz zrealizowanie zamówień Klientów, a w wielu wypadkach oznacza to konieczność ponoszenia kar finansowych. Niestety, mamy tutaj kompletny brak danych. Dokonujemy ogólnego założenia strat w wysokości 25.000 EUR.

B3. Dodatkowa praca związana z obsługą wypadku

Obecność wypadku oznacza konieczność dodatkowych czynności „biurowych” jakie należy realizować. Zakłada się, że pochłania to czas pracy 2 pracowników biurowych, a więc 5.000 EUR miesięcznie. Załóżmy, że sytuacja trwa 2 miesiące.

B4. Sprzątanie końcowe i przywracanie stanu

Bezpośrednio po usunięciu powstałego bałaganu, magazyn nie jest w stanie natychmiast rozpocząć pracy. Czas jego zablokowania jest wydłużony ze względu na dochodzenie, planowanie jego przywrócenia,  usuwanie usterek dodatkowych (np. posadzki, elementów hali, itd.) i montaż regałów poprzedzony oczywiście procesem zakupowym.  Przyjmowanie dostaw i realizacja wysyłek dalej są wstrzymane. Magazyn trzeba dokładnie posprzątać i przygotować ponownie do ponownego użytkowania. Ponownie dokonujemy ogólnego założenia kosztu 25.000 EUR.

B5. Dochodzenie powypadkowe

W przypadku ofiar śmiertelnych obecność prokuratora jest nieunikniona. Pojawiają się koszty wynikające z obsługi prawnej, dodatkowych czynności wewnętrznych, przeprowadzania dodatkowych badań technicznych, itp. Dochodzenie nie trwa również 2 tygodnie, ale znacznie dłużej. Zakładamy łączny koszt 100.000 EUR (liczony również po przywróceniu pracy magazynu).

B6. Koszty dodatkowe

Wypadek to nie tylko straty materialne oraz ich sprzątanie, ale również dodatkowe koszty przedsiębiorstwa. Zakładamy dodatkowo wywóz towarów, zwroty kosztów za obce palety, utylizację towarów, ekspertyzy zewnętrzne oraz wiele innych rzeczy, których nie jesteśmy w stanie wyszczególnić na podstawie klipu wideo. Zakładamy 100.000 EUR.

KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA

Rozporządzenie w sprawie Ogólnych Przepisów BHP tak często przywołuje zakres odpowiedzialności Pracodawcy w magazynie, że ryzyko poniesienia choćby najmniejszego wypadku natychmiast powinna stawiać Zarządcę na nogi. Choćby ze względu na koszty finansowe.

C1. Odszkodowania

Wydaje się, że niefrasobliwość operatora na filmie jest bezsporna, ale co jeśli okaże się, że sąd stwierdzi, że pracodawca nie zagwarantował odpowiednich systemów ochronnych (systemy wózkowe, ochraniacze na słupach) i/lub nie zadbał o właściwe szkolenia dla pracowników (szkolenie dotyczące eksploatacji regałów, szkolenie PRSES czy też uprawnienia do pracy na wózkach) ? Zakładamy więc, odszkodowanie dla jednej osoby poszkodowanej śmiertelnie, a dla drugiej ciężko (tak jak wydaje się to zaistniało na filmie), odpowiednio: 100.000 EUR i 50.000 EUR.

C2. Utrata czasu pracy

Na filmie pokazało się 4-ech pracowników, ale zakładamy, że było ich więcej, np. 8-miu. Przyjmujemy koszt pracownika na poziomie 2000 EUR. Zakładamy, że pracownicy, pomimo zdolności do pracy, nie będą pracować przez jeden miesiąc. Mamy więc 8 kosztów miesięcznych.

C3. Straty moralne

Te straty jest najtrudniej wyznaczyć. Sam film opublikowany w internecie stanowi już przeogromną antyreklamę. Możemy stracić Klienta w wyniku utraty dobrego wizerunku (myślenie, że firma nie dba o bezpieczeństwo, ludzie pracujący tutaj tracą życie) lub w wyniku utraty ciągłości obsługi. Załóżmy, że w ciągu roku Klient Y przynosił nam zysk w wysokości 200.000 EUR, a my tracimy tego właśnie Klienta. Oszacowanie kwoty jest strzałem, ale chyba i tak jest też stosunkowo nieduże.

Być może na wartości stracą akcje firmy lub nie sfinalizowane zostaną określone przedsięwzięcia handlowe. Tego już nie uwzględniamy.

ODBUDOWA

Zakładamy, że działalność firmy została zaburzona, ale nie zatrzymana. Plan odbudowy magazynu przewiduje przywrócenie jego funkcjonalności.

D1. Zakupy wyposażenia podstawowego

Zniszczony sprzęt należy zastąpić nowym. Na wszelki wypadek, zdemontowane będą również 2 rzędy regałów, które (wydaje się) nie uległy uszkodzeniom, przez co nasza instalacja obejmie łącznie 3402 miejsca paletowe. Każde kosztuje 25 EUR. Do tego instalacja, 1 EUR/miejsce paletowe. Koszty transportu pomijamy.

W zakresie wózków, odkupić należy nowych wózek z masztem wysuwnym (reach-truck) oraz 2 wózki prowadzone, ręczne. Nakłady jak wcześniej, tj. 30.500 EUR.

D2. Wyposażenie oraz instalacje dodatkowe

Tym razem, nowy sprzęt wyposażony będzie w elementy ochronne. Dokupuje się tym samym ok. 150 sztuk ochraniaczy (tj. ochraniaczy słupów i ram, na łączną kwotę 2.500 EUR), nanosi się ponownie oznakowanie poziome (3.000 EUR), a do wózków dokupuje się jakieś rozwiązania zwiększające bezpieczeństwo pracy (5.000 EUR).

Przy okazji odbudowy, ponownie instalujemy sieć wi-fi (5.000 EUR), kupujemy nowe skanery (5.000 EUR) oraz drukarkę (1.000 EUR).

POZOSTAŁE KOSZTY

E1. Profilaktyka

Aby zabezpieczyć się przed zaistniałą sytuacją w przyszłości, przewiduje się inwestycję w profilaktykę. Od firmy konsultingowej w zakresie BHP kupuje się projekt bezpieczeństwa (6.000 EUR), a pracowników wysyła się na szkolenia (np. PRSES, użytkowanie regałów, bezpieczna praca w magazynie), co kosztuje 10.000 EUR. Dodatkowo kupuje się pełny zestaw odzieży ochronnej dla wszystkich pracowników w najlepszej jakości (8 x 200 EUR).

E2. Pozostałe  

Przedstawione powyżej koszty i straty nie stanowią pełnego zbioru wszystkich wydatków wynikających z wypadku. Nawet jeśli ich nie widać, to mimo wszystko należy cokolwiek więcej założyć, aby uczynić poniższe kalkulacje jeszcze bardziej miarodajnymi. Dodajemy więc koszty naprawy posadzki (30.000 EUR), zakup oryginalnych palet (3000 szt. x 10 EUR), wynajem magazynu pomocniczego na jeszcze jeden miesiąc (np. 2.000 EUR), usługę odbioru regałów po ich instalacji przez podmiot zewnętrzny (1.000 EUR) oraz zwiększa się wsparcie finansowe dla działu BHP w kwocie 10.000 EUR.

ANALIZA WYPADKU

W praktyce istnieje mnóstwo sytuacji powodujących zawalenie regałów (nieprawidłowa eksploatacja, uszkodzenia mechaniczne, błąd projektowy, zmiana konfiguracji, błędny montaż, itd.). W niniejszym wypadku, bezpośrednim powodem zawalenia było uderzenie wózkiem w regał i w tym miejscu moglibyśmy zamknąć analizę tej sytuacji. Natomiast zapobieżenie takiej sytuacji można było wykonać na wiele sposobów. Zestawiamy je wszystkie, włącznie z ich szacunkowymi kosztami w skali roku:

• ogólna profilaktyka w zakresie BHP realizowana przez specjalistę BHP (12.000 €),
• regularne szkolenia w zakresie świadomości zagrożeń występujących (3.000 €),
• rozszerzenie kompetencji kierownika magazynu o szkolenie PRSES (szkolenie, zwiększenie wynagrodzenia) i wynikający z tego wyższy poziom codziennej kontroli bezpieczeństwa (dla 2 pracowników 1.000 €),
• instalacja ochraniaczy słupów i ram (2.500 €),
• oznakowanie poziome wraz ze znakami ostrzegawczymi (3.000 €),
• przygotowanie i wprowadzenie instrukcji pracy w obiekcie, mających na celu eliminację jednoczesnej pracy w jednym korytarzu wielu osób i wózków oraz odstawiania ładunków w tym korytarzu oraz wyegzekwowanie pracy wg nowych zasad (2.000 €).

Łączny nakład finansowy na wyszczególnione powyżej elementy to 23.500 €. Po drugiej stronie zaś mamy 5,533 mln €. Warto zauważyć, że do tej straty doszło w ciągu zaledwie kilkudziesięciu sekund i nie potrzebne były żadne specjalne działania (podkładanie ładunków wybuchowych, trzęsienie ziemi czy piły spalinowe). Co więcej, uderzony został nie słup (główny element nośny konstrukcji), ale belka! Sytuacja ta, obrazuje tym samym jak duże jest ryzyko użytkowania regałów, nawet w nie wielkim magazynie), a także jak niewielkim kosztem są działania prewencyjne na tle łącznych możliwych strat finansowych. W naszym wypadku jest to zaledwie 0,4%.

ZAKOŃCZENIE

Przedstawione obliczenia są szacunkowe. Przy tak nietypowych kalkulacjach, indywidualne dane (przede wszystkim wartości ładunków) stworzą dość szeroką tolerancję błędu, przez co brak przyjęcia pewnych danych szczegółowych (amortyzacje częściowe, kwoty netto i brutto, wartości księgowe, itp.) nie będzie szkodliwy dla naszych wyników. Obliczenia można wykorzystać jako silny argument techniczno-finansowy w celu wyegzekwowania od szefa zwiększenia budżetu na podniesienie poziomu bezpieczeństwa w magazynie.